Симфоническое творчество Пера Нёргора: траектория развития жанра

Аннотация

В статье рассматривается эволюция симфонического творчества одного из ведущих датских композиторов современности Пера Нёргора. Восемь симфоний, созданных им в период с 1953 по 2011 год, обладают комплексом своеобразных черт и демонстрируют индивидуальный подход к жанру. В статье дается их общая характеристика, выявляется роль Сибелиуса и Хольмбу в творческом становлении Нёргора, раскрываются принципы композиционного устройства циклов, прослеживаются связи с традицией. Особое внимание уделяется оригинальной композиторской технике (принципу «бесконечной серии», системе мелодической, гармонической и ритмической иерархии, методу «тоновых озер») и ее связям с художественной концепцией сочинений. Предлагается периодизация симфонического творчества, эволюция которого, по мнению автора статьи, подчинена диалектической логике. Начиная как продолжатель скандинавской (и, шире, европейской) симфонической традиции, в основе которой лежит гуманистическая идея, композитор в дальнейшем концентрируется на вопросах иерархического устройства мира и самодвижения звуковой материи. В сочинениях позднего периода он вновь возвращается к теме Человека и Мира, которая приобретает новое «звучание» благодаря накопленному опыту.

Использованная литература

1. Акопян Л. О. Музыка XX века: Энциклопедический словарь. М.: Практика, 2010. 855 с.

2. Арановский М. Симфонические искания: исследовательские очерки. М.: Советский композитор, 1979. 288 с.

3. Баранова И. Первая симфония Сибелиуса (аналитический очерк) // Музыкальный журнал Европейского Севера. 2015. № 3. С. 17–32.

4. Бочкарева О. К вопросу об одночастности Седьмой симфонии Яна Сибелиуса // Финский сборник: пособие по курсу «Введение в музыкознание». Вып. 2. Петрозаводск, 1992. С. 7–9.

5. Имханицкий М. Музыка зарубежных композиторов для баяна и аккордеона: учебное пособие для музыкальных вузов и училищ. М.: РАМ им. Гнесиных, 2004. 376 с.

6. Коженова И. Ян Сибелиус // История зарубежной музыки. Вып. 5 / ред. И. Нестьев. М.: Музыка, 1988. С. 396–425.

7. Максимова А. Палимпсест в концерте «Bach to the Future» Пера Нёргора // Петрозаводская государственная консерватория имени А. К. Глазунова: школы, исследования, персоны: сб. науч. статей. Петрозаводск: VERSO, 2018. C. 168–175.

8. Anderson J. Perception and Deception: Aspects of Per Nørgårds ‘hierarchical’ methods and parallel developments in recent Central European music // The Music of Per Nørgård: Fourteen Interpretative Essays / ed. by A. Beyer. London: Scolar Press, 1996. P. 147–166.

9. Bonde A., Nielsen R. Per Nørgårds musikalske univers // Col Legno. 1997. P. 499–536.

10. Brincker J. Per Nørgård’s Music Drama: failures, triumph, and new beginnings // The Music of Per Nørgård: Fourteen Interpretative Essays / ed. by A. Beyer. London: Scolar Press, 1996. P. 189–216.

11. Christensen J. The Cosmic Dance: Per Nørgård’s organ music // The Music of Per Nørgård: Fourteen Interpretative Essays / ed. by A. Beyer. London: Scolar Press, 1996. P. 217–232.

12. Christensen J. New Music of Denmark // New Music of the Nordic Countries / ed. by John D. White. New York: Pendragon Press, 2002. P. 1–120.

13. Christensen J. Nørgård’s Choral Music: Lyricism with a Dramatic Nerve // The Music of Per Nørgård: Fourteen Interpretative Essays / ed. by Anders Beyer. London: Scolar Press, 1996. P. 95–106.

14. Cornelius J. A delta of other worlds // Per Nørgård. 8 symphonies. CD 1–4. Dacapo Records, 2022. P. 42–46.

15. Cornelius J. A liberating moment of chaos // Per Nørgård. 8 symphonies. CD 1–4. Dacapo Records, 2022. P. 55–59.

16. Cornelius J. Symphonies that cannot be repeated // Per Nørgård. 8 symphonies. CD 1–4. Dacapo Records, 2022. P. 28–32.

17. Gefors H. Make Change Your Choice! Nørgård and Nordic melody // The Music of Per Nørgård: Fourteen Interpretative Essays / ed. by A. Beyer. London: Scolar Press, 1996. P. 35–55.

18. Jensen J. The Great Change: Per Nørgård and Adolf Wölfli // The Music of Per Nørgård: Fourteen Interpretative Essays / ed. by A. Beyer. London: Scolar Press, 1996. P. 9–34.

19. Jensen J. Per Nørgård and the symphony // Per Nørgård. 8 symphonies. CD 1–4. Dacapo Records, 2022. P. 7–16.

20. Kullberg E. Beyond Infinity: On the infinity series – the DNA of hierarchical music // The Music of Per Nørgård: Fourteen Interpretative Essays / ed. by A. Beyer. London: Scolar Press, 1996. P. 71–94.

21. Kullberg E. Neue Tendenzen in der dänischen Musik. Die Neue Einfachheit sowie Per Nørgård // Multikulturelle und international Konzepte in der Neuen Musik / hrsg. von H. Krones. Wien: Böhlau, 2008. S. 383–400.

22. Mortensen J. The infinity series. URL: https://web.archive.org/web/20071010091253/http://www.pernoergaard.dk/eng/strukturer/uendelig/uindhold.html (accessed 18.08.2023).

23. Mortensen J. Tonesøerne. URL: http://www.pernoergaard.dk/eng/strukturer/toneso/tindhold. html (accessed: 18.08.2023).

24. Nielsen S. H. Art and Truth: Per Nørgård and Martin Heidegger // The Music of Per Nørgård: Fourteen Interpretative Essays / ed. by A. Beyer. London: Scolar Press, 1996. P. 167–188.

25. Nørgård P. Inside a Symphony // Numus-West 2. 1975. No. 2. P. 4–16.

26. Nørgård P. Samarbejde – samfølelse // Nordisk Musikkultur. 1956. Årg. 5. S. 55–56.

27. Rasmussen K. A. Connections and Interspaces: Per Nørgårds thinking // The Music of Per Nørgård: Fourteen Interpretative Essays / ed. by A. Beyer. London: Scolar Press, 1996. P. 57–70.

28. Salmenhaara E. Tapiola: sinfoninen runo Tapiola Sibeliuksen myöhäistyylin edustajana. Helsinki: Suomen musiikkitieteellinen seura, 1970. 138 p. (Acta musicologica Fennica, 4).