Загадка «Иеффая» (о шедевре Дж. Кариссими в свете учения А. Кирхера о патетической музыке)

Аннотация

А. Кирхер не только первым дал характеристику духовному диалогу Дж. Кариссими «Иеффай» и опу‌бликовал его фрагмент в трактате Musurgia universalis, но и включил сочинение в контекст идей римского музы‌кального гуманизма середины XVII века. В этой статье произведение Кариссими впервые анализирует‌ся в свете учения Кирхера о музыке страстей души (musica pathetica). В частности, т‌ональный план и особенности гармонии трактуют‌ся в связи с понятиями mutatio toni и stylus metabolicus, а общая структура диалога соотносит‌ся с различными классификациями музы‌кальных аффектов. Отмечает‌ся также возможное воздействие на замысел произведения моделей античного театра. В Приложении 1 помещен перевод на русский язык либретто «Иеффая», выполненный автором статьи, а в Приложении 2 — ​перевод текста светского диалога Кариссими «Философы», осуществленный М. Л. Насоновой.

Использованная литература

1. Насонов Р. А. Теория аффектов Афанасия Кирхера: тройка, восьмерка и бесконечность //
PAX SONORIS: история и современность (Памяти М. А. Этингера): научный журнал.
Вып. III / гл. ред. Е. М. Шишкина. Астрахань, 2008. С. 44–51.

2. Barbieri P. Pietro Della Valle: the Esthèr oratorio (1639) and other experiments in the «stylus
metabolicus». With new documents on triharmonic instruments // Recercare: rivista per lo studio
e la pratica della musica antica. Vol. XIX (2007). № 1–2. P. 73–124.

3. Dammann R. Der Musikbegriff im deutschen Barock. Köln: Arno Volk, 1967. 523, XII S.

4. Dixon G. Carissimi. Oxford, N. Y.: Oxford University Press, 1986. 84 p. (Oxford Studies of
Composers, 20).

5. [Kircher A.] Athanasii Kircheri fuldensis e Soc. Iesu presbyteri Musurgia universalis sive Ars
magna consoni et dissoni in X. libros digesta. Qua Universa Sonorum doctrina, & Philosophia,
Musicaeque tam Theoricae, quam practicae scientia, summa varietate traditur; admirandae
Consoni, & Dissoni in mundo, adeòque Universà Natura vires effectusque, uti nova, ita peregrina
variorum speciminum exhibitione ad singulares usus, cum in omni poenè facultate, cum
potissimùm in Philologià, Mathematicà, Physicà, Mechanicà, Medicinà, Politicà, Metaphysicà,
Theologià, aperiuntur & demonstrantur. 2 t. in 1. Roma: ex typographia haeredeum Francisci
Corbelletti, 1650. [22], 690, [2]; [2], 462, [36] p.

6. Scharlau U. Athanasius Kircher (1601–1680) als Musikschriftsteller: Ein Beitrag zur
Musikanschauung des Barock. Marburg: Görich & Weiershäuser, 1969. X, 405, 19 S. (Studien
zur hessischen Musikgeschichte, Bd. 2).

7. Smither H. E. A History of the Oratorio: in 4 vols. Vol. 1: The Oratorio in the Baroque Era: Italy,
Vienna, Paris. Chapel Hill: The University of North Carolina Press, 1977. 507 p.

8. Witzenmann W. Beiträge der Brüder Mazzocchi zu den musikalischen Akademien Kardinal
Francesco Barberinis // Akademie und Musik: Erscheinungsweisen und Wirkungen des
Akademiegedankens in Kultur- und Musikgeschichte: Institutionen, Veranstaltungen, Schriften:
Festschrift für Werner Braun zum 65. Geburtstag zugleich Bericht über das Symposium
«Der Akademiegedanke in der Geschichte der Musik und Angrenzender Fächer» / hrsg. von
W. Frobenius, N. Schwindt, Th. Sick. Saarbrücken: Saarbrücker Druckerei und Verlag, 1993.
S. 181–214 (Saarbrücker Studien zur Musikwissenschaft, Neue Folge, Bd. 7).